สำหรับการเกษตร หรือแม้แต่การปลูกพืชผักสวนครัวหลังบ้าน ปลูกไม้ดอกไม้ประดับในสวนเล็ก ๆ “ดิน” มีส่วนสำคัญมาก ๆ ดินดีมีคุณภาพย่อมส่งผลให้พืชพันธุ์ไม้เจริญงอกงามดี ดินไม่ดีต่อการเกษตรล่ะ จะทำอย่างไร วันนี้เรามีวิธีการจัดการดินอย่างไรให้สามารถนำมาใช้ประโยชน์ทางเกษตรได้ ต้องทำอย่างไรบ้าง ไปดูกันเลยค่ะ
ดินเปรี้ยว หรือ ดินกรดกำมะถัน (Acid sulfate soils)
ดินเปรี้ยว คือ ดินที่มีสารไพไรต์ (FeS2) เป็นองค์ประกอบ หากมีการออกซิเดชั่นกับออกซิเจน จะทำให้เกิดกรดกำมะถัน (H2SO4) ในชั้นดิน ซึ่งมีฤทธิ์ความเป็นกรดรุนแรงจนส่งผลต่อการเจริญเติบโตของพืช มีลักษณะเป็นดินเหนียวจัด เมื่อขุดดินหรือยกร่องลงไปลึก ๆ จะมีสีเหลืองฟางข้าวกระจายอยู่ทั่ว หรืออาจพบดินร่วนเหนียวปนทราย หรืออาจเป็นดินเลนเหนียว เมื่อดินแห้งจะแตกระแหง ทำให้ไถพรวนยาก มักเกิดในบริเวณที่ราบลุ่มชายฝั่งทะเล หรือที่เคยมีน้ำทะเลหรือน้ำกร่อยท่วมถึงมาก่อน
ดินเปรี้ยวที่มีความเป็นกรดสูง มีค่า pH ต่ำกว่า 4.5 จะส่งผลต่อการละลายธาตุในดิน ทำให้พืชขาดน้ำ ยิ่งดินเปรี้ยวมีความเป็นกรดจัดมากเท่าไร จะยิ่งทำให้ธาตุอลูมิเนียม เหล็ก และ แมงกานีส ละลายออกมามากเกินไป จนเป็นพิษกับพืชที่ปลูก
วิธีแก้ดินเปรี้ยว
- รักษาระดับน้ำในดินไว้ อย่าให้หน้าดินแห้ง เพราะออกซิเจนจะแทรกลงไปทำปฏิกิริยากับแร่ไพไรต์ จนเกิดสารจาโรไซท์และกรดกำมะถัน เพิ่มความเป็นกรดให้กับดินสูงขึ้น
- ใช้น้ำชะล้างความเป็นกรดในดิน หรือขังน้ำไว้ในนาน ๆ แล้วค่อยระบายออก ควรใส่ปูนควบคู่กับการชะล้าง เช่น ปูนขาว ปูนมาร์ล ปูนโดโลไมท์ โดยนำไปคลุกเคล้ากับหน้าดิน เพื่อเพิ่มค่า pH ช่วยลดความเป็นกรดในดินลงได้
ดินเค็มชายทะเล
ดินเค็ม คือ ดินที่มีเกลือโซเดียมคาร์บอเนตสูง มักมีคราบเกลือสีขาวอยู่บนผิวดิน โดยเฉพาะในช่วงหน้าแล้ง ดินและน้ำบริเวณพื้นดินเค็มมีรสกร่อย ส่งผลต่อการเจริญเติบโตและผลผลิตของพืช ทำให้พืชแคระแกร็น เนื่องจากขาดน้ำ มีอาการขอบใบไหม้ เพราะพิษจากธาตุโซเดียวและคลอไรด์ เนื้อดินฟุ้งกระจาย ในขณะที่เม็ดดินแตกสลาย แต่จะพองตัวขึ้นเมื่อเปียกน้ำ และอาจมีน้ำสีน้ำตาล
ดินเค็มเกิดจากวัตถุต้นกำเนิดดินเป็นตะกอนน้ำทะเลและน้ำกร่อย หรือเป็นบริเวณที่ลุ่มน้ำทะเลท่วมถึง ทำให้ดินบริเวณนี้เค็มและมีความชื้นสูง มีความเหนียวสูงในบางแห่ง และอาจพบชั้นทรายหรือเปลือกหอยในดินชั้นล่าง
วิธีแก้ดินเค็มชายทะเล
- ยกร่องสูงก่อนทำการปลูกพืช ทำร่องน้ำลึกประมาณ 1.5 เมตร และทำคันดินกั้นน้ำทะเล ป้องกันไม่ให้น้ำทะเลเข้าถึงพื้นที่
- ให้น้ำระบบหยด เพื่อควบคุมความชื้นและความเค็มของดิน
- ใช้น้ำจืดชะล้างเกลือแล้วระบายออก หากดินเค็มมากควรใช้ยิปซัมล้างดิน
- ใช้วัสดุปรับปรุงดิน เช่น ปูนขาว แกลบ ยิปซัม ปุ๋ยพืชสด ปุ๋ยคอก ปุ๋ยหมัก ลดความเค็มของดิน
- สูบน้ำออกเพื่อลดระดับน้ำใต้ดิน
- เพิ่มปริมาณธาตุอาหาร หรือเลือกปลูกพืชทนเค็ม เช่น หน่อไม้ฝรั่ง กุยช่าย มะเขือเทศ คะน้า บร็อคโคลี เป็นต้น
ดินทรายจัด (Sandy soils)
ดินทราย คือ ดินที่มีเนื้อดินปนทราย หรือเป็นดินทรายปนร่วน เนื้อดินหยาบ มีช่องว่างในดินขนาดใหญ่ การยึดเกาะของเม็ดดินมีน้อยมาก อุ้มน้ำได้น้อย ซึมซับธาตุอาหารได้น้อยมาก ทำให้ดินขาดความอุดมสมบูรณ์ เกิดการชะล้างและพังทลายได้ง่าย
ดินทรายเกิดจากวัตถุต้นกำเนิดดินตะกอนเนื้อหยาบ หรือตะกอนทรายชายฝั่งทะเล พบได้ทั้งในพื้นที่ลุ่มและพื้นที่ดอน
วิธีแก้ดินทรายจัด
- ใส่ปุ๋ยเคมีตามชนิดของพืชที่ต้องการจะปลูก โดยแบ่งใส่ทีละน้อย แต่ใส่บ่อย ๆ เพื่อลดการสูญเสียปุ๋ยอย่างรวดเร็ว
- เพิ่มอินทรียวัตถุในดิน เช่น การทำปุ๋ยหมัก ปุ๋ยคอก หรือปุ๋ยพืชสด ลงดิน เพื่อช่วยให้ดินสามารถอุ้มน้ำได้นานขึ้น
- ใช้วัสดุคลุมดินเพื่อรักษาความชื้น เช่น ฟางข้าว ใบหญ้าแฝก เป็นต้น
- ใช้ระบบน้ำหยด หรือ ระบบน้ำพ่นฝอย
- เลือกปลูกพืชทนแล้ง เช่น มันสำปะหลัง หญ็าเลี้ยงสัตว์
